Saltu al enhavo

Murray Gell-Mann

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Murray Gell-Mann
Nobel-premiito
Persona informo
Murray Gell-Mann
Naskonomo Murray Gell-Mann
Naskiĝo 15-an de septembro 1929 (1929-09-15)
en Malalta Manhatano
Morto 24-an de majo 2019 (2019-05-24) (89-jaraĝa)
en Santa Fe
Tombo Red Butte Cemetery (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Lingvoj angla vd
Loĝloko Usono vd
Ŝtataneco Usono Redakti la valoron en Wikidata vd
Alma mater kolegio Yale
Columbia Grammar & Preparatory School (en) Traduki
Universitato Yale
Masaĉuseca Instituto de Teknologio
Jonathan Edwards College (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Subskribo Murray Gell-Mann
Familio
Edz(in)o J. Margaret Dow (en) Traduki
Marcia Southwick (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Infanoj 2
Profesio
Okupo verkisto de nefikcio
scienca esploristo
teoria fizikisto
fizikisto Redakti la valoron en Wikidata vd
Laborkampo Partikla fiziko kaj fiziko Redakti la valoron en Wikidata vd
Doktoreca konsilisto Victor Weisskopf vd
En TTT Oficiala retejo vd
vd Fonto: Vikidatumoj
vdr

Murray GELL-MANN (naskiĝis en Nov-Jorko la 15-an de septembro 1929, mortis la 24-an de majo 2019) estis usona fizikisto. Li studis ĉe Yale University kaj la Masaĉuseca Instituto de Teknologio. Profesoro ekde 1955 ĉe la Kalifornia Instituto de Teknologio (Pasadeno), kie li servis ekde 1967 instruisto de teoria fiziko, estis membro de la NASA ekde 1964.

Li estis premiita la Nobel-premion pri Fiziko en 1969[1] por siaj malkovroj pri elementaj eroj. Teorio Gell-Mann alportis ordon al la kaoso, kiu venis kun la malkovro pri 100 eroj ene de la atomkerno. Ĉi tiuj eroj, krom la protonoj kaj neŭtronoj, estis formitaj de aliaj elementaj eroj nomataj kvarkoj. La kvarkoj okaziĝas kune danke al la interŝanĝo de gluonoj. Kune kun aliaj esploristoj li konstruis la kvantuman teorion de kvarkoj kaj gluonoj, nomata kvantuma kolordinamiko.

Krom la scienco, profesoro Gell-Mann estas interesita en aliaj kampoj kiel ekzemple literaturo, natura historio, historia lingvistiko, arkeologio, historiopsikologio.

Murray Gell-Mann estas la aŭtoro de La kvarko kaj la jaguaro, Aventuroj en la simpleco kaj la komplekso, nome unu el la plej rekonitaj verkoj pri testoscienco.

Referencoj

[redakti | redakti fonton]